Jan Fabricus
Regie: Karel Schollaert
Lokaal GROEN KRUIS te Aalst op 11, 12 en 18 december 1949
Cast:
Jozef De Ridder, Mevr. A. Hekkens - Bastiaens, Jozef Van de Maele, Mevr. K. Schollaert - De Neve, Karel Van Imschoot, Ghislaine Van Geert, Leontine Bastiaens, Simon De Grauwe, hilda Bastiaens, Karel Schollaert, Julien Tas, Agnes Bauwens.
Crew:
Maurice Van Imschoot, De Ridder, Liebaut, Frits Nimmegeers, Huis Van Huffeltaire
Zo spreekt kapitein Koos Fabian tot Jan: "Ik dacht: ik kan hier nuttig zijn. Ik heb me zo'n beetje beschouwd als loods aan boord. Het zou me plezier doen, als ik jullie in veilig water had gebracht."
Met dit citaat komen we direct tot de kern van het stuk. Laten we bekennen: er was voor de schrijver wel een zekere dosis moed nodig om deze psychologische studie op de planken te brengen. Want in een figuur die algemeen als zeer mooi wordt geprezen, leert hij ons plots veel duisters en lelijks ontdekken. Zo kan alleen de psycholoog doen die, ongenadig, tot de geheimste roerselen van het menselijk hart doordringt.
Fabricius laat een oud, tenger vrouwtje vóór het voetlicht treden: moedertje Maree. Zij lijkt wel een belichaamd ideaal der moederliefde. Moeder Maree redeneert als volgt: echtgenoot, kinderen, zuster, het is alles persoonlijk bezit, door de Voorzienigheid aan haar bewaking toevertrouwd. Zij "bewaakt" en "beschermt" hen op haar manier. Zij is de kapitein van het schip en niemand denkt er aan tegen dit tyranniek wezen in opstand te komen.
Haar man, Andries Maree, berust er sinds lang in. Hij zoekt en vindt troost bij zijn vistuig.
Haar zuster, Janneke, die zij belette te huwen, moet er, na 22 jaar, ook wel in berusten.
Haar zonen, Jan en Tom, allebei verliefd en trouwlustig, beginnen minder zin voor berusting te voelen, maar hoe zullen zij zich uit de "bescherming" en "bewaking" van moeder losmaken?
Tot plots kapitein Fabian binnenvalt - hij is er geen onbekend - en zijn rol van "loods aan boord" komt spelen.